Nauka, Tehnologija, Kultura

Naučnici su predstavili najveću mapu univerzuma ikada stvorenu, crpeći podatke iz Svemirskog teleskopa James Webb (JWST). Ova revolucionarna mapa uključuje gotovo 800.000 galaksija i proteže se preko 13 milijardi godina kosmičke istorije. Mapa se fokusira na deo neba poznat kao COSMOS polje, koristeći relativnu prazninu u smislu zvezda i gasnih oblaka kako bi omogućila neometan pogled na kosmos.

Misija JWST-a uključivala je 255 sati posmatranja COSMOS polja kako bi se uhvatile detaljne slike u različitim talasnim dužinama svetlosti. Ovaj napor dao je sveobuhvatan pogled na univerzum još od njegovog detinjstva, pre približno 13.5 milijardi godina. Sama mapa pokriva luk neba od 0,54 kvadratnih stepeni, efikasno pokrivajući oblast tri puta veću od meseca viđenog sa Zemlje.

Značaj posmatranja JWST-a je dubok, pružajući uvide koji su ranije bili nedostižni s drugim teleskopima poput Hubblea. Infracrvene sposobnosti teleskopa omogućavaju mu da detektuje bledu, rastegnutu svetlost iz najranijih dana univerzuma, čime izazova postojeće kosmološke modele. Posmatranja otkrivaju otprilike deset puta više galaksija nego što se očekivalo na ekstremnim udaljenostima i otkrivaju supermasivne crne rupe koje su ranije bile nevidljive.

Neobrađeni podaci iz JWST-ovih posmatranja COSMOS polja javno su objavljeni kako bi se omogućilo dalje istraživanje i prilike za amatere astronome. COSMOS saradnja posvetila je dve godine kako bi stvorila ovu mapu, učinivši je dostupnom široj javnosti putem interaktivnog pregledača. Ova inicijativa omogućava ljudima da zavire u srce univerzuma, šireći naše kolektivno razumevanje njegovog formiranja i evolucije.

[ Prevod originalnog članka ]

[ Originalni članka ]

Solarni teleskop Daniel K. Inouye na Havajima snimio je najjasnije slike površine Sunca ikada, otkrivajući složene magnetske strukture nazvane strijacijama. Ove ultra-fine svetle i tamne pruge u sunčevoj fotosferi su rezultat varijacija magnetskog polja u finesrednjim razmerama. Detektovane su na neviđenoj rezoluciji od približno 20 kilometara i javljaju se duž zidova solarnih granula, kao rezultat magnetskih polja nalik zavesama. Ova polja menjaju gustinu i neprozirnost solarne plazme, utičući na osvetljenost vidljivu u ovim slikama. Razumevanje ovih strijacija je ključno za shvatanje solarnih fenomena kao što su baklje i koronarne masovne izbacivanja, koji mogu uticati na svemirske vremenske prilike na Zemlji. Istraživanje je nedavno objavljeno u časopisu The Astrophysical Journal Letters.

[ Prevod originalnog članka ]

[ Originalni članka ]

NASA je uspešno oživela rezervne potisnike svemirske letelice Voyager 1, koji nisu korišćeni od 2004. godine i smatrani su neispravnim zbog kvara. Lansiran 1977. godine, Voyager 1, zajedno sa svojim blizancem Voyager 2, nastavlja da istražuje međuzvezdani prostor nakon što je završio svoju primarnu misiju proučavanja spoljašnjih planeta. Oživljavanje ovih potisnika bilo je ključno za održavanje orijentacije letelice i njenu sposobnost da komunicira sa Zemljom, jer su primarni potisnici počeli da otkazuju zbog nagomilavanja ostataka.

Suočeni sa rokom zbog predstojećeg perioda isključenja za antenu sa Zemlje, inženjeri NASA-e osmislili su plan za prebacivanje na rezervne potisnike. Ovi potisnici su ključni za manevre rotacije koji osiguravaju da antena letelice ostane usmerena ka Zemlji, održavajući linije komunikacije otvorenim. Inženjeri su morali precizno da preusmere Voyager 1-ov praćenje zvezda kako bi izbegli opasan pritisak u potisnicima tokom ove delikatne operacije.

Nakon napetog čekanja od 23 sata na komunikacione signale za potvrdu uspeha, tim je proslavio kada je Voyager 1 savršeno odgovorio, obeležavajući uspešnu ponovnu aktivaciju potisnika. Ovaj napor ističe otpornost i domišljatost NASA-inih inženjera usred starosti svemirske letelice i njene velike udaljenosti—Voyager 1 je najudaljeniji objekt napravljen ljudskom rukom od Zemlje. Uspeh osigurava nastavak njene misije, koja jedinstveno doprinosi našem razumevanju međuplanetarnog prostora.

[ Prevod originalnog članka ]

[ Originalni članka ]

Međunarodni tim naučnika identifikovao je najintenzivniju oluju solarnih čestica ikada zabeleženu, datiranu na 12350. godinu pre nove ere, pred kraj poslednjeg ledenog doba. Koristeći novi hemijski-klimatski model poznat kao SOCOL:14C-Ex, istraživači sa Univerziteta Oulu u Finskoj potvrdili su da je ovaj događaj bio 18% jači od prethodnog nosioca rekorda iz 775. godine. Ovo otkriće značajno proširuje naše razumevanje vremenskih okvira i intenziteta drevnih solarnih aktivnosti.

Studija, objavljena u časopisu Earth and Planetary Science Letters, pokazala je da je događaj bio preko 500 puta intenzivniji od solarne oluje iz 2005. godine. Model, potvrđen putem podataka iz godova drveća, predstavlja proboj u analizi podataka o radiokarbonu iz uslova glacijalne klime. Ovaj događaj je jedina poznata ekstremna oluja solarnih čestica izvan epohe Holocena, koja je imala uticaj pre 14,300 godina.

Nazvani po istraživaču koji ih je prvi otkrio, ovi ekstremni skokovi u radiokarbonu, poznati kao Mijake događaji, sačuvani su u godovima drveća i služe kao kosmički vremenski pečati. Nalazi omogućavaju precizno datiranje, što značajno pomaže arheološkim hronologijama. Novi model ne samo da unapređuje metodologije radiokarbonskog datiranja, već i ističe potencijalne buduće rizike koje ozbiljne solarne oluje predstavljaju za moderne tehnološke infrastrukture.

[ Prevod originalnog članka ]

[ Originalni članka ]

NASA-in Svemirski teleskop Džejms Veb otkrio je zadivljujuće nove detalje o Jupiterovim aurorama, pokazujući njihov intenzitet u poređenju sa Zemljom. Ova otkrića ilustruju da su aurore na Jupiteru stotine puta svetlije od severne i južne svetlosti viđene na Zemlji. Aurore na gasovitom džinu pokreću visokenergetske čestice koje ulaze u njegovu atmosferu blizu magnetnih polova, sudarajući se sa molekulima gasa, slično kao i na našoj planeti. Međutim, magnetno polje Jupitera igra dodatnu ulogu u stvaranju njegovih aurora, hvatajući čestice iz solarnog vetra i njegovog vulkanskog meseca Io. Vebova napredna osetljivost omogućila je posmatranje ovih brzo promenljivih auroralnih karakteristika, ističući promenljivu prirodu emisije trihidrogenskog kationa (H3+).

Novi podaci, zabeleženi pomoću Vebove Kamere bliske infracrvene oblasti (NIRCam) 25. decembra 2023. godine, otkrili su neočekivanu aktivnost u Jupiterovoj atmosferi, postavljajući pitanja o njegovom magnetnom polju i interakcijama čestica. Zanimljivo je da su neke auroralne karakteristike nedostajale pandan u Hablovim ultraljubičastim posmatranjima, sugerišući kombinaciju velikih količina veoma niskoenergetskih čestica koje pogađaju atmosferu, scenario koji se ranije smatrao neverovatnim. Ova razlika je zbunila naučnike, podstičući dalja istraživanja kako bi se bolje razumele ove svetle emisije.

Posmatranja teleskopa, zajedno sa podacima iz NASA-inog Svemirskog teleskopa Habl, nastavljaju da izazivaju postojeće percepcije Jupiterove atmosferske i svemirske okoline. Nalazi su objavljeni u časopisu Nature Communications, sa planovima za dodatna Vebova posmatranja kako bi se dalje istražili uzroci iza enigmatičnih Jupiterovih aurora. Veb, kao vodeća naučna opservatorija u svemiru, nastavlja da istražuje misterije našeg solarnog sistema i šire, uz međunarodnu saradnju sa NASA-om, ESA-om i CSA-om.

[ Prevod originalnog članka ]

[ Originalni članka ]

Univerzitet Teksas u Ostinu, zajedno sa Nacionalnom laboratorijom Los Alamos i grupom Type One Energy, postigao je značajan proboj u unapređenju energije fuzije. Tim je rešio dugogodišnji problem vezan za zadržavanje visokoenergijskih čestica unutar reaktora za fuziju, što je ključna prepreka u potrazi za efikasnom energijom fuzije. Energija fuzije obećava da će doneti obilnu, jeftinu i čistu energiju.

Revolucionarna metoda razvijena omogućava dizajn nepropusnih sistema magnetne zadrške, nazvanih “magnetne boce”, do 10 puta brže nego prethodne metode, uz zadržavanje tačnosti. Ova inovacija se posebno odnosi na stelaratore, vrstu reaktora za fuziju predloženih 1950-ih. Novi pristup koristi teoriju simetrije za predviđanje kretanja čestica i identifikovanje potencijalnih tačaka curenja efikasnije nego tradicionalne metode zasnovane na Njutnovim zakonima ili teoriji perturbacije.

Džoš Berbi, docent fizike na UT Ostinu i prvi autor rada, hvali inovaciju kao promenu paradigme u dizajnu reaktora, rešavajući problem koji je postojao skoro 70 godina. Istraživanje bi moglo imati implikacije i za dizajne tokamaka, drugu vrstu fuzionog reaktora koji se suočava sa sličnim izazovima sa nekontrolisanim elektronima.

Ovaj razvoj ne samo da ubrzava proces dizajna reaktora, već takođe pruža nadu da će stelaratori postati održiva opcija za proizvodnju energije. Rad je podržao Američki Ministarstvo energetike.

[ Prevod originalnog članka ]

[ Originalni članka ]

Nedavni proboj u kvantnim komunikacijama postignut je u Nemačkoj, gde su naučnici uspešno demonstrirali prenos kvantnih podataka preko 150 milja postojećih komercijalnih optičkih vlakana. Ovaj eksperiment uključivao je tri telekomunikaciona centra koji se nalaze u Frankfurtu, Kehl-u i Kirchfeldu, postavljajući novi standard za kvantnu distribuciju ključeva na velikim udaljenostima bez potrebe za skupim infrastrukturnim renoviranjima.

Istraživanje, koje je objavljeno u časopisu Nature, pokazuje da se kvantne komunikacije mogu implementirati u stvarnim uslovima. Ovo je obećavajući razvoj u oblasti koja se često poredi sa transformacionim tehnologijama poput veštačke inteligencije ili nuklearne fuzije zbog svog potencijalnog uticaja.

U poslednje vreme, kompanije poput IBM-a pokazale su veliko interesovanje za kvantno računarstvo, pri čemu je IBM najavio planove da investira 150 milijardi dolara u narednih pet godina. Pored toga, kvantna distribucija ključeva, koja osigurava vrhunsku pouzdanost šifrovanja zahvaljujući koherentnosti svetlosnih talasa, bila je prvenstveno izazvana potrebom za specijalizovanom opremom. Međutim, nova metoda koju su istraživali Mirko Pittaluga i njegov tim omogućava distribuciju kvantnih informacija koristeći postojeće optičke kablove bez potrebe za kriogenim hlađenjem, postižući efikasnost sličnu onoj kao kod repetitora.

Ovaj napredak sugeriše da se dalja istraživanja i eksperimenti malog obima u kvantnom računarstvu mogu sprovesti bez značajnih troškova i infrastrukturnih promena. Takve inovacije otvaraju put za sigurniji i efikasniji internet u budućnosti.

[ Prevod originalnog članka ]

[ Originalni članka ]

NASA-in teleskop Džejms Veb pružio je transformativne uvide u planete manje od Neptunea najrasprostranjeniji tip egzoplaneta u našoj galaksiji, ali još uvek uglavnom nerazumljiv. Kroz detaljno ispitivanje egzoplaneta TOI-421 b, naučnici su, po prvi put, bili u mogućnosti da prodru kroz gasovitu maglu koja obavija ove planete, otkrivajući sastav njihovih atmosfera. Ovo otkriće je ključno jer otkriva prethodno skrivene hemijske potpise, kao što su vodena para, ugljen-monoksid i sumpor-dioksid, što sugeriše jedinstvene atmosferske karakteristike.

Istraživanje predstavlja značajan korak u razumevanju zašto sub-Neptuni, manji od gasnih džinova, ali veći od Zemlje, ne postoje u našem solarnom sistemu uprkos tome što su česti u galaksiji. Studija TOI-421 b, toplijeg pod-Neptuna, pokazala je da ima atmosferu dominiranu vodonikom — neočekivano otkriće koje ga razlikuje od prethodno posmatranih sub-Neptuna koji sadrže teže molekule.

Ova otkrića o atmosferi TOI-421 b mogla bi redefinisati način na koji naučnici percipiraju sub-Neptune, potencijalno kategorizujući TOI-421 b kao novi tip ili izuzetno retku kategoriju egzoplaneta. Kako Veb nastavlja s istraživanjima, dalja posmatranja toplih sub-Neptuna mogla bi ubrzati naše razumevanje formiranja i evolucije ovih nebeskih tela, otkrivajući složenost planetarnih sistema izvan našeg.

[ Prevod originalnog članka ]

[ Originalni članka ]

U zapanjujućoj novoj studiji, naučnici su otkrili dokaze koji sugerišu da je čuveni Tyrannosaurus rex možda evoluirao u Severnoj Americi, a ne u Aziji, što je u suprotnosti sa prethodnim verovanjima da su njegovi preci migrirali iz Azije. Objavljeno u časopisu Royal Society Open Science, istraživanje podržava stav da su preci T. rexa potekli iz Azije, ali su prešli u Severnu Ameriku preko kopnenog mosta formiranog Beringovim moreuzom tokom kasnog perioda krede.

Većina fosila T. rexa pronađena je na nekadašnjem ostrvskom kontinentu Severne Amerike, Laramidiji, koja obuhvata današnju Montanu, Južnu Dakotu i Albertu. Studija otkriva da su migracija i evolucija ka ogromnim veličinama, pod uticajem klimatskih promena kao što je termalni maksimum krede, postavili osnovu za tiranosauride da znatno porastu nakon što su druge velike vrste dinosaurusa izumrle zbog hlađenja globalnih temperatura.

Otkrića, koja se pozdravljaju kao “odličan naučni rad,” bacaju svetlo ne samo na poreklo T. rexa, već i na šire evolucione šablone unutar loze tiranosaurida i srodnih megaraptora tokom njihovog puta iz Azije do istaknutog mesta u Severnoj Americi.

[ Prevod originalnog članka ]

[ Originalni članka ]

Naučnici sa Univerziteta Rutgers napravili su revolucionarno otkriće ogromnog, svetlucavog oblaka vodonika nazvanog Eos, koji se nalazi na samo 300 svetlosnih godina od Zemlje. Ova kolosalna struktura za stvaranje zvezda je najbliža te vrste ikada otkrivena i ima potencijal da značajno unapredi naše razumevanje formiranja zvezda. Eos, oblak gasa u obliku polumeseca otkriven je kroz svoje slabo ultraljubičasto svetlo, pružajući naučnicima jedinstvenu priliku da proučavaju mesta rođenja zvezda i međuzvezdani medijum koji služi kao kolevka za nove zvezdane formacije. Primenuvši inovativnu metodu dalekog ultraljubičastog detekcije, istraživači su uspeli da otkriju svetlucave molekule vodonika u oblaku, koji sadrži oko 3400 puta masu sunca. Ova tehnika može revolucionizovati način na koji naučnici istražuju kosmičke strukture i molekularne oblake, koji se obično otkrivaju korišćenjem konvencionalnih radio i infracrvenih metoda. Eos, smešten na ivici Lokalnog Balona, pruža neviđene podatke koji bi mogli preoblikovati naše razumevanje svemira, omogućavajući direktno merenje dinamike molekularnih oblaka i pomažući u proučavanju formiranja zvezda i planeta. Naučnici veruju da će Eos ispariti tokom narednih šest miliona godina, ističući i prolaznu prirodu i izuzetnu značajnost njegovog otkrića.

[ Prevod originalnog članka ]

[ Originalni članka ]